ပွၚစီဆွံစီၚဖရဥစ့းစ့ဘံဎဲ St. Francis Xavier ဒံဥစ့ဘ႕ဥ ၃ သီ

ပွၚစီဆွံစီၚဖရဥစ့းစ့ဘံဎဲ     St. Francis Xavier      ဒံဥစ့ဘ႕ဥ ၃ သီ

ကိးနံဥဒဲးဖဲ လါဒံဥစ့ဘ႕ဥ ၃ သီအမုႈနံၚ တႈကအိဥဖွိဥကရ႕မၚလၚကပီၚ၀ဲ ပွၚစီဆွံစီၚဖရဥစ့းစ့ဘံဎဲ လ႕အမ့ႈ Jesuit အကရ႕ဖိတဂၚ လ႕အလဲၚစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီႈ ဆူကီႈမိႈပွႈအ့ရွ႕ဥ တႈလီႈအါပူၚတဂၚနဥ့လီၚ’

အိဥဖ်ဲဥထီဥ၀ဲဖဲ ၁၅၀၆ ဖဲတႈလီႈပွၚကိး၀ဲလ႕ The Kingdom of Navarre, ဒီးဆ႕ကတီႈအခဲအံၚ မ့ႈ၀ဲဖဲကီႈ Spain ဒီးကီႈ France အိဥလီၚဖးလိဏအသးတႈလီႈနဥ့လီၚ’ အမိႈ မ့ႈပွၚလ႕အဒိးနဥ့ဘဥ တႈစုလီႈခီဥခိဥအါအါဂီႈဂီႈယ ဒီးအပႈမ့ႈပွၚတဂၚလ႕ အဟ့ဥကူဥစီၚပၚ King John သ႕ဂၚတဂၚ နဥ့လီၚ’ ဖဲအ၀ဲႈသ့ဥတဖဥ လဲၚႏုဏလီၚ၀ဲဆူသုးမုႈသံဥဘိသ့ဥတဖဥအက်ါအခါယ စီၚဖရဥစ့း လိဏပိဏထြဲ၀ဲ တႈကူဥဘဥကူဥသ့အက်ဲ ဒီးမ့ႈ၀ဲလ႕၀့ႈ Paris အ College ကေိတဖ်႕ဥအပူၚနဥ့လီၚ’ ဖဲနဥ့မၚလိမၚဒိးအသးလ႕ Philosophy, ဒီးဖဲအမၚနဥ့၀ဲ Master degree လ႕တႈမၚလိအံၚအဂီႈ၀ံၚအလီႈခံ သိဥလိနဲဥလိ၀ဲ Philosophy နဥ့လီၚ’

လ႕၀့ႈ Paris အပူၚယ သးစႈစီၚဖရဥစ့း ထံဥသ့ဥညါဘဥ၀ဲ အတႈလဲၚက်ဲ ခီဖ်ိအတံၚသကိး လ႕အသ့ဥညါအီၚဎံဏတ့ႈလံ၀ဲတဂၚ လ႕အမ့ႈ Peter Faber, ဒီးပွၚလ႕အအိဥဃုဏကေိဒီးအီၚတဂၚ လ႕အမ့ႈ Ignatius လ႕ Loyola လ႕အလဲၚတုၚ၀ဲဆူ၀့ႈ Paris ဖဲ ၁၅၂၈ ဒ္သိးအကမၚ၀ံၚ၀ဲ အတႈမၚလိမၚဒိးအဂီႈယ ဒီးပွၚသ့ဥတဖဥအံၚ ထံဥသ့ဥညါလိဏအသးဒီး ကဲထီဥပွၚတဖုဃီ ဒ္သိးအကမၚလၚမၚကပီၚဎြၚ လ႕အ၀ဲသ့ဥအတႈအိဥမူအပူၚအဂီႈနဥ့လီၚ’

လ႕အဆိအခါ စီၚဖရဥစ့းအသးတအိဥ၀ဲလ႕ အကကဒိကနဥ၀ ဒီးလူၚပိဏထြဲဎြၚအတႈကိးဘဥနဥ့လီၚ’ တႈအိဥမူလ႕တႈဆီဥလီၚသး ဒီးတႈအိဥမူလ႕အအိဥပူၚဖ်ဲးဒီးတႈသးလီသးကြံသ့ဥတဖဥ တထုးနဥ့၀ဲအသူဥအသးထဲနဥ့ဘဥနဥ့လီၚ’ ဘဥဆဥ Ignatius လ႕ Loyola လ႕အခီဖ်ိထံဥဘဥ၀ဲ တႈလဲလိဏကြံဏအသး လ႕တႈလီၚတိဏလီၚဆီအပူၚတဂၚ သံကြႈညီႏုႈအီၚတႈသံကြႈဒ္လံဏတႈသးခုကစီႈမးသဲ ၁၆း၂၆ အပူၚအသိး လ႕အမ့ႈ အဂ့ႈဒ္အံၚ ပွၚကညီမ့ႈနႈ့ဘဥ ဟီဥခိဥဒီဘ့ဥညါယ ဒီးမ့ႈမၚဟါမႈကြံဏအသးဒီး ပွၚကညီအဟ့ဥအပွၚ့လ႕အသးအဂီႈ လ႕မႏုၚတမံၚလဲဥ နဥ့လီၚ’

ဒ္ဆ႕ကတီႈလဲၚပူၚကြံဏ၀ဲအသိး Ignatius ဒုးသ့ဥညါနဥပ႕ႈစီၚဖရဥစ့း ဒ္သိးအကပဏတ့ႈကြံဏ အတႈကူဥထီဥဖးလီၚတႈသ့ဥတဖဥ ဒီးအိးထီဥအသးဆူဎြၚအအိဥအဂီႈနဥ့လီၚ’ ဖဲ ၁၅၃၄ အနံဥယ Francis Xavier, Peter Faber ဒီးပိဏခြါအဂၚလြံဥဂၚသ့ဥတဖဥ အိဥဃုဏဒီးစီၚ Ignatius ဒီးမၚ၀ဲတႈအ႕ဥလီၚအီလီၚလ႕ အကအိဥမူလူၚပိဏထြဲ၀ဲ တႈဖွီဥတႈဎဏယ တႈစီတႈဆွံယ ဒီးတႈသူ၀ဲဆ႕ကတီႈဒီးတႈသ့တႈဘဥလ႕ တႈရၚလီၚတႈသးခုကစီႈအဂီႈ ခီဖ်ိတႈဒိကနဥပႈပါအပူၚနဥ့လီၚ’

ပွၚစီဆွံစီၚဖရဥစ့းကဲထီဥသီခါဖဲ ၁၅၃၇ အနံဥနဥ့လီၚ’ သ႕နံဥ၀ံၚအလီႈခံယ ပႈပါပီလူသ႕ဂၚတဂၚ ပဏဂ႕ႈပဏက်႕ၚ၀ဲ Ignatius ဒီးအတံၚသကိးသ့ဥတဖဥ ဒ္အမ့ႈကရ႕ကရိလ႕အအိဥဒီး တႈအ႕ဥလီၚအီလီၚသ့ဥတဖဥ (လ႕ကိးလၚ၀ါအက်ိဏပကိးလ႕ Religious Order) ဒီးအမံၚမ့ႈ၀ဲ Jesuits နဥ့လီၚ’ ဖဲနံဥအံၚအပူၚကီႈ Portugal အစီၚပၚ ဃ့ကညး၀ဲပႈပါ ဒ္သိးအကဆွ႕လီၚ၀ဲ ပွၚစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီႈသ့ဥတဖဥ ဆူတႈလီႈအသီလ႕အဘဥပ႕ဆွ႕၀ဲ လ႕အမ့ႈကီႈ India နဥ့လီၚ’

အဆိကတ႕ႈ Francis Xavier ဒီး Jesuit အကရ႕ဖိအဂၚတဂၚ အိဥ၀ဲလ႕ကီႈ Portugal လ႕တႈကြႈထြဲမၚစ႕ၚ ပွၚဆူးပွၚဆါ ဒီးလ႕တႈသိဥလိနဲဥလိ ထူကလုႈဎြၚကထါအဂီႈနဥ့လီၚ’ ဖဲအအိဥဖ်ဲဥထီဥအမုႈနံၚ ၃၅ ၀ီတ၀ီဟဲတုၚ၀ဲအမုႈနံၚ စးထီဥဒိးထီဥ၀ဲကဘီလ႕ Goa ဆူကီႈ India အမုႈႏုႈပီႈလဲဥထံက႕ႈနံၚနဥ့လီၚ’ ဖဲနဥ့ ဘဥကြႈဆ႕ဥမဲၚလိဏအသးဒီး ပွၚကီႈ Portuguese ဖိ လ႕အသးအတအိဥ အဲဥကြံတူဏလိဏ၀ဲတႈအိဥဖွိဥကရ႕ ဒီးစံးကတိၚတႈဒီးအ၀ဲသ့ဥ ဒီးမၚအ၀ဲသ့ဥလ႕ တႈတမုဏတလၚအပူၚနဥ့လီၚ’

တႈအိဥအသးအံၚ မၚဆူဥထီဥ၀ဲ Francis Xavier အသူဥအသးနဥ့လီၚ’ သူ၀ဲအမုႈနံၚမုႈသီသ့ဥတဖဥ လ႕တႈလဲၚအိဥသကိးပွၚအိဥလ႕ဃိဏပူၚသ့ဥတဖဥ ဒီးပွၚဆူးပွၚဆါသ့ဥတဖဥယ ကိးဖွိဥ၀ဲဖိဒံဖိသဥသ့ဥတဖဥ ဒ္သိးအကသ့သိဥလိနဲဥလိအ၀ဲသ့ဥလ႕ ထူဂ့ႈဎြၚဂ့ႈယ ဒီးသိဥလိ၀ဲပွၚကီႈ Portuguese ဖိဃုဏဒီးပွၚကီႈ India ဖိသ့ဥတဖဥနဥ့လီၚ’ ဒ္အဘဥထြဲလိဏအသးဒီး ပွၚလ႕အအိဥဖဲတႈလီႈအံၚသ့ဥတဖဥအသိး Francis Xavier အီဥ၀ဲထံဒီမ့ၚယ အိဥဒဥ၀ဲလ႕ဒဲဖိ လ႕အအိဥ၀ဲဒီးဖဥဆါသ့ဥတဖဥ အပူၚနဥ့လီၚ’

Francis Xavier အတႈဂဲၚပ်ဳႈက်ဲးစ႕ၚတႈသ့ဥတဖဥ အိဥထီဥ၀ဲဒီး တႈကဲထီဥလိဏထီဥသ့ဥတဖဥ ဘဥဆဥ လ႕တႈလဲၚလိဏကြံဏပွၚလ႕အတႈအိဥမူအပတီႈထီ၀ဲ လ႕ပွၚထူးပွၚတီၚသ့ဥတဖဥအဂီႈ တမ့ႈတႈလ႕အညီ၀ဲဘဥဒီး ခီဖ်ိထံဥဘဥ၀ဲ ပွၚ Hindu ဖိဒီးပွၚ Muslim ဖိသ့ဥတဖဥ အတႈမၚကီမၚခဲအီၚနဥ့လီၚ’ ဖဲ ၁၅၄၅ အနံဥ မၚဒိဥထီဥ၀ဲအတႈဖံးတႈမၚဆူကီႈ Malaysia, တခ်ဳးလ႕အလဲၚ၀ဲဆူကီႈဎဥပဥဖဲ ၁၅၄၉ အနံဥနဥ့လီၚ’

မၚလိအသးဒီးသ့၀ဲကီႈဎဥပဥအက်ိဏ ဂ့ၚဂ့ၚဘဥဘဥအဃိယ သိဥလိနဲဥလိ၀ဲထံဖိကီႈဖိလ႕ အကဒိနဥ့တႈစူဥတႈနဏအဆိကတ႕ႈသ့ဥတဖဥ လ႕အ၀ဲသ့ဥအကစႈဒဥ၀ဲအက်ိဏနဥ့လီၚ’ အါဒံအါဂၚသ့ဥတဖဥစံး၀ဲလ႕ အ၀ဲသ့ဥသးအိဥတူဏသံအသးလ႕ တႈစူဥတႈနဏအဂီႈနဥ့လီၚ’

ပွၚစီဆွံ Francis Xavier တအိဥလ႕ၚ၀ဲဒီးတႈအိဥဆူဥအိဥခ့်လ႕ၚဘဥဒီး သံ၀ဲဖဲ ၁၅၅၂ လါဒံဥစ့ဘ႕ဥ ၃ သီအမုႈနံၚ ဖဲအက်ဲးစ႕ၚ၀ဲဒ္သိး အကသ့ႏုဏလီၚ၀ဲဆူသရူးကီႈ အကတီႈနဥ့လီၚ’ ဖဲ ၁၆၂၂ အနံဥ ပွၚစီဆွံ Francis Xavier ဒီးပွၚစီဆွံ Ignatius လ႕ Loyola သ့ဥတဖဥ ဘဥတႈပဏထီဥအီၚဆူ ပွၚစီဆွံအလီႈအလၚ တနံၚဃီနဥ့လီၚ’

ပွၚစီဆွံ Francis Xavier မ့ႈပွၚစီဆွံလ႕အခိးကြႈပ႕ဆွ႕ ပွၚစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီႈသ့ဥတဖဥယ လီၚဆီဒဥတႈ ကီႈမိႈပွႈ Africa အပွၚစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီဥဆူ Goa, ကီႈ India အပူၚယ ဒီးပွၚစိဏဆွ႕တႈသးခုစီဥဆူ သရူးကီႈအပူၚသ့ဥတဖဥနဥ့လီၚ’