ဟီဥခိဥခ်႕ဃံတႈဆါအ႕ လ႕ အဘဥကူဘဥဂဏတႈခ့်သ့ဥတဖဥအဂ့ႈ. 5.10,2020

ဟီဥခိဥခ်႕ဃံတႈဆါအ႕  လ႕ အဘဥကူဘဥဂဏတႈခ့်သ့ဥတဖဥအဂ့ႈ.

5.10,2020

ပမ့ႈကြႈလ႕ဟီဥခိဥခ်႕၀း၀းအံၚန့ဥ ပကထံဥဘဥလ႕ ဟီဥခိဥအတႈဆါအ႕လ႕ အဘဥကူဘဥဂဏတႈခ့်သ့ဥတဖဥဟဲအိဥဖ်ါထီဥ၀ဲအသးအါအါဂီႈဂီႈ ဒီးမၚဘဥဒိဘဥထံးမၚသံမၚပွႈ၀ဲဒဥပွၚအသးသမူအါမးတုၚမုႈမဆါတနံၚအံၚလီၚ ပွၚဟီဥခိဥဖိသ့ဥတဖဥဘဥသဂ႕ႈဒီးတႈကီတႈခဲခီဖ်ိတႈဆါအ႕သ့ဥတဖဥအဃိဘူးထီဥဒဥလဲဏလ႕ အ၀ဲသ့ဥအ တႈအိဥမူအပတီႈ ဘဥဖုဥလီၚကြံဏ၀ဲန့ဥလီၚ.  တႈဆါအဆိကတ႕ႈတခါန့ဥ(Circa) ဟီဥခိဥအတႈဆါအ႕ဖဲ (BC-3000) တႈဆါအ၀ဲအံၚ တႈစးထီဥထံဥအီၚဖဲတရူးကီႈအမုႈထီဥ (HaminMangha)တႈလီႈ ဖဲအပူၚကြံဏအနံဥ(၅၀၀၀) အခါ မၚဟးဂီၚတႈအါမးဒီးတႈပဏပနီဥအီၚလ႕အမ့ႈ ဟီဥခိဥအတႈဆါအ႕တခါလ႕အဘဥကူဘဥဂဏ တႈ ခ့်ဒိဥမးန့ဥလီၚ. တႈဆါ ခံခါတခါန့ဥ အ့ၚသ့ၚန္ (ပလ့ဥ) အတႈဆါ ဖဲ (BC-430)တႈဆါအ၀ဲအံၚန့ဥ ကဲထီဥအသးစးထီဥဖဲ (Sparta)တႈဒုးကဲထီဥသးအကတီႈ ဖဲ(BC-430) အပူၚ ကဲထီဥအသးလ႕ ၅ နံဥအတီိႈ ပူၚဒီး မ့ႈစ့ႈကီးတႈဆါအ႕လ႕ အဘဥကူဘဥဂဏတႈခ့် ဒီး မၚသံ၀ဲဒဥ ပွၚအသးသမူလ႕ ၁ကလီႈဘ်ဲဥညါန့ဥလီၚ. တႈဆါအ၀ဲန့ဥန့ဥ လ႕သတူႈကလဏအပူၚ ပွၚခိဥသဥဃံဆါ မဲဏသဥခ်ံဆါ ပ့်ၚဒီးကိဏဎူႈဘိဆါ အလီႈခံကတ႕ႈ ပွၚ ကသါတန့ႈလ႕ၚဘဥဒီးတုၚဒဥလဲဏသးသမူဟးထီဥကြံဏန့ဥလီၚ တႈဆါ၀ဲအံၚ ပွၚစဲအ့ဥဖိခဲသ့ဥတဖဥ ဆိကမိဥ၀ဲလ႕ ကမ့ႈဘဥဖုး(Typhoid)ဒီး (Ebola) အတႈဆါတခါခါန့ဥလီၚ. သ႕ခါတခါန့ဥအၚန္တိၚနဲ(Antonine)အတႈဆါ အ႕ဖဲ (AD-165-180) အဘ႕ဥစ႕ၚ ဒီးဟဲကဲထီဥအသးလ႕ ရိမ့ၚ အပွၚသုးဖိသ့ဥတဖဥအက်ါ ဒီး မ့ႈ လ႕ႈထီးထံအတႈဆါ ဒီးရိမ့ၚအသုးဖိဒီး ပွၚအသးသမူသ့ဥတဖဥ သံ၀ဲဒဥလ႕ ၅ ကကြဲႈဘ်ဲဥညါန့ဥလီၚ.ဒီးရိမ့ၚအဘီမုႈစ့ႈကီးအဂံႈဘါစႈလီၚဒီး (Barbarain) သ့ဥတဖဥဟဲဒုးမၚန႕ၚအီၚန့ႈ၀ဲဒဥဖဲန့ဥလီၚ.ဖဲတႈဘ႕ဥစ႕ၚအံၚတႈဆါဟဲကဲထီဥအသးဖးအါ ဒ္အမ့ႈ စံၚပရ့န္ (Cyprian)အတႈဆါအ႕ ဖဲ (AD-250-270)အဘ႕ဥစ႕ၚ တူၚနံၚရွါ (Tunesia)ကီႈ ကၚသ့ဥအ၀့ႈ ယJustinianပလ့ဥအတႈဆါအ႕ ဖဲ(AD-541-542)ဒီးတႈဆါအံၚမၚဘဥဒိ၀ဲဒဥ ကီႈ Europe ဒီတကီႈညါဒိဥဒိဥမုႈမုႈန့ဥလီၚ. အိဥဒံးတႈဆါအဂၚလ႕အမ့ႈ The Black Deathကဲထီဥအသးလ႕ ဎုႈသူဥအဃိယCocoliztli တႈဆါသ့ဥတဖဥကဲထီဥအသး၀း ဒ္အမ့ႈ America အတႈဆါအ႕ယ၀့ႈလိဒိဥအတႈဆါအ႕ယဒီးလ႕ ရ႕ရွါအတႈဆါအ႕ ဖဲနီႈပၚမုဥCatherineခံဂၚတဂၚပ႕တႈအစိၚယပိၚလံၚဎိၚအတႈဆါ ယasiaတႈဘဥသမုႈတႈဆါ ယSpainတႈဘဥသမုႈတႈဆါ ယAIDSဖဲ ၁၉၂၀နံဥ ကီႈ Africa မုႈနုဏဒီးH1N1လ႕အမ့ႈ ထိးတႈဘဥသမုႈတႈ ဆါယစံၚကၚ (Zika)တႈဆါအ႕သ့ဥတဖဥလ႕အပူၚကြံဏ ၂၀၁၅ နံဥအခါ ကဲထီဥအသးခီဖ်ိပစိၚဒီးဘဥကူဘဥဂဏခီဖ်ိတႈကလုႈကလိၚ ကမဥမုဥကမဥခြါသ့ဥတဖဥဒီးအလီီႈခံကတ႕ႈ တခါကဲထီဥအသးဖဲ အပူၚကြံဏ၂၀၁၉နံဥ လါ December အလ႕ဏဒီးကဲထီဥဒံးအသးတုၚခဲကနံဥအံၚလ႕အမ့ႈ Covid-19 အတႈဆါအံၚန့ဥလီၚ တႈဆါအံၚ ကဲထီဥအသးဖဲ (Wuhan)အ၀့ႈ တႈဆါတႈဖံးတႈညဥအက်းပူၚန့ဥလီၚ. အဆိကတ႕ႈန့ဥ ပွၚသးပွႈလ႕အသးနံဥအိဥ ၆၀ တဂၚသံ၀ဲဒဥဖဲ ၂၀၂၀ နံဥလါJanuary 11 သီအနံၚန့ဥလီၚ. စးထီဥဖဲန့ဥတႈစးထီဥထံဥ၀ဲဒဥပွၚဘဥတႈဆါ အ၀ဲန့ဥဖဲ ဎိၚကီႈ (ကီႈကေီဥတဲဥ)အပူၚခံဂၚယဖုဥခီဥကီႈ တဂၚဒီးခိရံဎါ အကီႈပူၚတဂၚစုဏစုဏန့ဥလီၚ. ဖဲလါ January ခံဆံသ႕သီအနံၚန့ဥ တရူးကီႈပူၚဘဥကူဘဥဂဏ၀ဲလ႕ ၅၅၇ ဂၚဒီး ပွၚသံ၀ဲ ၁၇ဂၚ မ့မ့ႈလ႕ဟီဥခိဥဒီဘ့ဥန့ဥပွၚဘဥကူဘဥဂဏလံလ႕ ၅၈၄ ဂၚဒီးလ႕တႈန့ဥအဃိတရူးပဒိဥသ့ဥတဖဥပဏလီၚ Lock Down ၀ဲဒဥ ၀ူၚဟဥ အ၀့ႈ ဒီတ၀့ႈညါန့ဥလီၚ. တႈဆါအ၀ဲအံၚန့ဥဟဲအါထီဥ၀ဲဒဥတဆီဘဥတဆီတုၚဃီၚလ႕ပထံပကီႈအပူၚ ဒီးမၚဘဥဒိဘဥထံးပွၚအါအါဂီႈဂီႈတုၚမုႈမဆါတနံၚအံၚအဃိ ပ၀ဲထံဖိကီႈဖိသ့ဥတဖဥပကပလီႈပဒီပသးဒီး လူၚပိဏထြဲမၚထြဲဒ္ ဆူဥခ့်၀ဲၚက်ိၚသ့ဥတဖဥအတႈနဲဥက်ဲအသိးအဂီႈန့ဥမ့ႈပတႈဟ့ဥသဆဥထီဥနသုလ႕မုႈတနံၚအံၚလီၚ.