ခရံဏအိဥဖ်ဲဥအသ့ဥထူဥ ဒီးပွၚစီဆွံ Boniface

ခရံဏအိဥဖ်ဲဥအသ့ဥထူဥ ဒီးပွၚစီဆွံ Boniface

မ္ခရံဏအိဥဖ်ဲဥအတႈသူဥဖွံသးညီ ကဟဲတုၚအိဥဘဥသု ဒီးမ္သုတႈမုဏလဏတႈသ့ဥတဖဥ ကလ႕ထီဥပွဲၚထီဥ၀ဲထီဘိနဥ့တက့ႈ’

ခရံဏအိဥဖ်ဲဥအသ့ဥထူဥ (Christmas Tree) မ့ႈစ့ႈကီးတႈအက့ႈအဂီၚတမံၚ အိဥဖ်ဲဥ၀ဲဖဲခရံဏအိဥဖ်ဲဥအဆ႕ကတီႈ လ႕တႈလီၚတိဏလီၚဆီအပူၚ စ့ႈကီးနဥ့လီၚ’ ခရံဏအိဥဖ်ဲဥအသ့ဥထူဥ မ့ႈတႈတမံၚလ႕ အဘ်းစဲလိဏအသးဒီး ပွၚစီဆွံ Boniface အတႈအိဥမူနဥ့လီၚ’ ပွၚစီဆွံအံၚအိဥမူ၀ဲဖဲအနံဥ ၆၈၀ တုၚလ႕ ၇၅၄ အကတီႈယ ဒီးလ႕တႈအိဥဖွိဥကရ႕အတႈစံဏစိၚတဲစိၚအပူၚ မ့ႈ၀ဲပွၚစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီႈ လီၚဆီဒဥတႈဆူပွၚကီႈ Germany ဖိသ့ဥတဖဥအအိဥနဥ့လီၚ’ မ့ႈလ႕အတႈလဲၚတႈက့ၚသ့ဥတဖဥဆူကီႈ Germany ဒီးအတႈသးခုကစီႈအတႈဖံးတႈမၚသ့ဥတဖဥ ကဲထီဥလိဏထီဥ၀ဲအဃိ စီၚပီလူး၀ံၚအလီႈခံ ဖဲအဆ႕အကတီႈအခါ ပွၚပဏအီၚဒ္အမ့ႈ ပွၚစိဏတႈသုကစီႈလ႕အဒိဥ၀ဲထီ၀ဲတဂၚနဥ့လီၚ’ အမံၚဟူသဥဖ်ါ၀ဲ ဒ္အမ့ႈသီခါကရ႕ခိဥ (Bishop)ယ မ့ႈစ့ႈကီးပွၚလ႕အစံဏတဲၚတဲလီၚတႈ လ႕တႈသူဥဆူဥသးဂဲၚဒိဥ၀ဲအပူၚယ ဒီးတႈစံဏဃဲၚတဲဃဲၚလ႕အဘ်းစဲ ဘဥဃးလိဏအသးဒီးတႈစံဏစိၚတဲစိၚအဃိယ တႈအိဥဖွိဥကရ႕အ႕ဥလီၚတူဥလိဏအီၚ ဒ္အမ့ႈပွၚလ႕အဒုးကဲထီဥခရံဏအိဥဖ်ဲဥအသ့ဥထူဥအလုအလဏ ဖဲတႈမၚလၚမၚကပီၚခရံဏအိဥဖ်ဲဥအဆ႕ကတီႈနဥ့လီၚ.

ခရံဏအိဥဖ်ဲဥအသ့ဥထူဥအတႈစံဏစိၚတဲစိၚမ့ႈ၀ဲဒ္အံၚနဥ့လီၚ’ လ႕ကီႈအဲကလံးအပူၚ သးစႈတဂၚလ႕အမံၚမ့ႈ၀ဲ Winfrid ပဏလီၚအသးဒ္သိး အကႏုႈလီၚ၀ဲဆူ Benedictine Monastery သီခါသ့ဥတဖဥအိဥတႈလီႈ လ႕အမိႈအပႈသ့ဥတဖဥ တဘဥသူဥဘဥသး၀ဲအပူၚနဥ့လီၚ’ Winfrid ဒိဥထီဥ၀ဲလ႕ တႈစီတႈဆွံ လ႕တႈအဲဥထူအဲဥဎြၚအပူၚယ ဘဥဆဥ သးအိဥပဏတ့ႈကြံဏ သီခါအိဥကေိတႈလီႈ (monastery) ဒီး သးအိဥဆ႕လဲၚစိဏဆွ႕၀ဲ ခရံဏအတႈကပီၚဆူကီႈ Germanyယ ဒ္သီခါလ႕ညါသ့ဥတဖဥ လဲၚစိဏဆွ႕၀ဲတႈစူဥတႈနဏ ဆူကီႈအဲကလံး ဖဲနံဥကဎၚဖွိဥ လ႕အပူၚကြံဏတ့ႈလံ၀ဲသ့ဥတဖဥ အတီႈပူၚနဥ့လီၚ’ Winfrid နဥဟူ၀ဲတႈဂ့ႈလ႕ ပႈပါ Gregory II ဆွ႕လီၚ၀ဲ ပွၚစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီႈဆူ Bavaria ဖဲ ၇၁၆ အဃိယ ပဏလီၚအသးဒ္သိးအကလဲၚ၀ဲဆူ ၀့ႈရိမ့ၚ ဒ္သိးအကကဲထီဥ ပွၚစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီႈ ဆူပွၚကီႈ Germany ဖိသ့ဥတဖဥအအိဥ အဂီႈနဥ့လီၚ’ မ့ႈလ႕ Winfrid အတႈလဲၚတုၚ၀ဲဆူ ၀့ႈရိမ့ၚ လ႕တႈသူဥဆူဥသးဂဲၚအပူၚအဃိ ပႈပါ Gregory သူဥဖွံသးညီ၀ဲယ ဒီးဆွ႕လီၚအီၚဆူတႈလီႈလ႕အမ့ႈ Thuringia, Bavaria, Franconia ဒီး Hasse တႈလီႈသ့ဥတဖဥ ဖဲဆ႕ကတီႈတခါအပူၚနဥ့လီၚ’ မ့ႈလ႕အသ့ဥညါဘဥ၀ဲ အတႈဖံးတႈမၚတႈလ႕ တႈသူဥတုၚလီၚသးတုၚလီၚအဃိ ပႈပါလဲလိဏကြံဏအမံၚဒ္သိးအကမ့ႈ၀ဲ Boniface လ႕အမံၚလီႈလံၚ Winfrid အလီႈနဥ့လီၚ’

ဒ္အဒိးနဥ့ဘဥ၀ဲအမံၚအသီအသိး သီခါအံၚ လဲၚ၀ဲဆူ (Hasse) မ့ႈ၀ဲလ႕ကီႈ Germany အခ႕ဥသးဖဲ ၇၂၁ အနံဥယ ဒီးလ႕တႈလီၚဘွံးလီၚတီၚတအိဥ၀ဲအပူၚယ လ႕အအိဥဒီးတႈသ့တႈဘဥလ႕ တႈကရ႕ကရိထီဥတႈအပူၚယ ဒီးလ႕အသ့ရ့တံၚသကိးဒီးပွၚအဂၚ လ႕တႈဘဥလိဏဖိးဒ့လိဏသးအပူၚယ အိဥ၀ဲဒီးတႈသူဥဂ႕ႈသးက်႕ၚအဃိယ တႈကဲထီဥလိဏထီဥအိဥထီဥ၀ဲယ တုၚဒဥလဲဥသ့လဲလိဏကြံဏ ပွၚခိဥပွၚနဥခံဂၚ အတႈစူဥတႈနဏနဥ့လီၚ’ Boniface စ့ႈကီး ဒုးအိဥထီဥ၀ဲ သီခါအိဥကေိ (Monasteries) သ့ဥတဖဥ ဖဲလ႕အလဲၚစံဏတဲၚတဲလီၚတႈ တႈလီႈသ့ဥတဖဥအပူၚနဥ့လီၚ’ အတႈဖံးတႈမၚအတႈကဲထီဥလိဏထီဥ၀ဲတႈကစီႈ လဲၚတုၚဆူ၀့ႈရိမ့ၚအဃိ ဘဥတႈကိးက့ၚအီၚလ႕ပႈပါ Gregory ဒ္သိးအကပဏဖ်ါထီဥ အတႈဖံးတႈမၚအတႈဂ့ႈတႈက်ိၚသ့ဥတဖဥနဥ့လီၚ’ အတႈဂဲၚပ်ဳႈက်ဲးစ႕ၚတႈသ့ဥတဖဥ ကဲထီဥတႈဘဥသူဥဘဥသးအဃိယ ပႈပါ Gregory ပဏထီဥအီၚဆူ သီခါကရ႕ခိဥက်႕ဥအလီႈအလၚ လ႕မုႈထီဥကီႈ Germany တႈလီႈတႈက်ဲသ့ဥတဖဥအဂီႈနဥ့လီၚ’ ၀ံၚဒီးဖဲ ၇၂၃ အနံဥယ က့ၚကဒါက့ၚ၀ဲဆူကီႈ Germany နဥ့လီၚ’

ခီဖ်ိအတႈလဲၚတႈက့ၚတႈလ႕ တႈသးခုကစီႈအတႈဖံးတႈမၚသ့ဥတဖဥအပူၚ သ့ဥညါဘဥ၀ဲလ႕ တႈဂိႈခါအကတီႈ သ၀ီလ႕အမံၚမ့ႈ၀ဲ Geismar အသ၀ီဖိသ့ဥတဖဥ အိဥဖွိဥရိဖွိဥသကိး၀ဲဖဲ သ့ဥဖးဒိဥတကလုႈ ပွၚကိးအီၚလ႕ (Oak tree) အခီဥထံးယ ဘဥတႈသ့ဥညါစ့ႈကီးအီၚဒ္အမ့ႈ လီသီဥအသ့ဥထူ (Thunder Oak), သ့ဥထူဥလ႕အဘဥတႈပဏအီၚလီၚလီၚဆီဆီလ႕ ဎြၚလ႕အမံၚမ့ႈ၀ဲ သီ(Thor) အဂီႈနဥ့လီၚ’ ပွၚသ၀ီဖိသ့ဥတဖဥအံၚ တနံဥတဘ်ီအတႈအိဥဖွိဥရိဖွိဥ လုႈထီဥတႈလ႕သ့ဥထူဥအိဥတႈလီႈအံၚ မ့ႈ၀ဲဃုဏဒီးတႈလုႈထီဥပွၚကညီယ ပွၚလုႈထီဥညီႏုႈ၀ဲဖိသဥတဂၚ ဆူပွၚသူခိဥဖိသ့ဥတဖဥ အဎြၚအအိဥနဥ့လီၚ’ သီခါကရ႕ခိဥ Bishop Boniface ဆ႕လဲလိဏကြံဏ၀ဲ ပွၚသ၀ီဖိသ့ဥတဖဥအံၚ အတႈပဏသူဥပဏသး ခီဖ်ိတႈမၚဟးဂီၚကြံဏ သ့ဥဖးဒိဥ (Thunder Oak)အဃိယ ကိးဖွိဥ၀ဲ အတံၚသကိးတနီၚ ဒီးလဲၚသကိး၀ဲဆူ သ၀ီ Geismar နဥ့လီၚ’

အတံၚသကိး ပွၚစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီႈသ့ဥတဖဥ အိဥ၀ဲဒီးတႈသူဥပ်ံၚသးဖုးယ ဘဥဎိဏ၀ဲလ႕ ပွၚသ၀ီဖိသ့ဥတဖဥ ကမၚသံကြံဏအ၀ဲသ့ဥ, ဒီးဒ္အ၀ဲသ့ဥလဲၚတႈဘူးထီဥဒီးဘူးထီဥ၀ဲအသိး မၚဎံဏမၚနီႈအသးလ႕သ၀ီအံၚအခ်႕ယ ဖဲခရံဏအိဥဖ်ဲဥအမုႈနံၚအကတီႈနဥ့လီၚ’ Boniface မၚဒူထီဥ အတံၚသကိးသ့ဥတဖဥအသူဥအသးယ ဒီးဖဲအလဲၚတုၚ၀ဲဆူ ပွၚသ၀ီဖိသ့ဥတဖဥအံၚ အတႈအိဥဖွိဥရိဖွိဥ ဒ္သိးအကလုႈထီဥ၀ဲ ပွၚကညီအသးသမူအကတီႈယ Boniface စံး၀ဲယ ခရံဏအထူဥစုညါ ကမၚလီၚတကူဥကြံဏ ဎြၚလ႕အကမဥ၀ဲတဂၚအံၚ အနီႈဒိ (မ့တမ့ႈ) အစုက၀ဲၚတခါအံၚနဥ့လီၚ’ Boniface ဒီးပွၚလ႕အလဲၚတႈဒီးအီၚသ့ဥတဖဥ လဲၚတုၚ၀ဲဖဲ ပွၚသ၀ီဖိသ့ဥတဖဥကလုႈထီဥတႈအကတီႈနဥ့လီၚ’ ဒ္အသနၚ့အသးလ႕ဎြၚနီႈနီႈယ အိဥဒီးတႈသူဥဆူဥသးဂဲၚလ႕ အကဒုးကပီၚထီဥ ခရံဏအမ့ႈအူဒ႕အတႈကပီၚ လ႕ပွၚကီႈ Germany ဖိ ပွၚသူခိဥဖိသ့ဥတဖဥ အသူဥအသးအပူၚအသိးယ Boniface ဟံးထီဥ၀ဲကြါတဘ့ဥ ဒီးက်ီကဥတူဥ ကူဥလီၚကြံဏ၀ဲ သ့ဥဖးဒိဥ (Thunder Oak)နဥ့လီၚ’

ပွၚ German ဖိသ့ဥတဖဥ အိဥထီဥ၀ဲဒီး တႈလီၚကမ႕ကမဥနဥ့လီၚ’ သီခါကရ႕ခိဥ Boniface စံဏတဲၚတဲလီဏ တႈသးခုအကစီႈ ဆူပွၚသ့ဥတဖဥအံၚအအိဥ ဒီးသူ၀ဲသ့ဥအထူဥဖိတထူဥ (သ့ဥတကလုဏလ႕အလီၚဂဏသ့ဥဆွိ) လ႕အအိဥတဘူးတဎံၚဒီး သ့ဥဖးဒိဥလ႕အဘဥတႈက်ီထီဥတဲႈကြံဏအီၚတခိဥအံၚယ ဒီးပဏဖ်ါထီဥ၀ဲဒ္ အတႈပီၚအလီတမံၚလ႕ အတႈစံဏတဲၚတဲလီၚတႈအဂီႈနဥ့လီၚ’

ဒီးစံး၀ဲလ႕ ဖဲမုႈတနၚအံၚအကတီႈ သ့ဥဖိတထူူဥအံၚ ကမ့ႈ၀ဲသ့ဥစီဆွံ လ႕သုဂီႈနဥ့လီၚ’ အအံၚမ့ႈ၀ဲ တႈမုဏတႈခုဥအသ့ဥထူဥယ မ့ႈ၀ဲတႈပနီႈလ႕အဘဥဃးဒီး သးသမူလ႕အကတ႕ႈတအိဥ၀ဲအဂီႈယ မ့ႈလ႕သ့ဥအံၚအလဏသ့ဥတဖဥ လါဟ့၀ဲထီဘိအဃိနဥ့လီၚ’ ဒီးကြႈကြႈယ သ့ဥအံၚအိဥဆ႕ထ႕ဥအသးဘ်႕ဘ်႕ဆူမူခိဥနဥ့လီၚ’ မ္ပွၚကကိးဘဥသ့ဥထူဥအံၚလ႕အမ့ႈ ဖိသဥဎ့ႈရွဴးအသ့ဥထူဥယ ဒီးမ္ပွၚကအိဥဖွိဥရိဖွိဥလ႕အကပၚယ တမ့ႈလ႕သ့ဥပွႈအက်ါဘဥဒီးယ ကဘဥမ့ႈ၀ဲလ႕သုအိဥ၀ဲတႈလီႈယ သုဟံဥသုဃီအပူၚ, ဖဲနဥ့တႈဂဏသြံဥဂဏစီဥတအိဥလ႕ၚ၀ဲဘဥဒီး ကအိဥဒဥထဲတႈဖိတႈလံၚလ႕ တႈဟ့ဥလိဏသးသ့ဥတဖဥဒီး တႈရဲဥလီၚက်ဲၚလီၚလ႕အဘဥဃးဒီး တႈသူဥအိဥသးအိဥလိဏသးနဥ့လီၚ’ မ့ႈလ႕တႈမၚဟးဂီၚကြံဏသ့ဥထူဥဖးဒိဥယ ဒီးလ႕သီခါကရ႕ခိဥ Boniface အတႈစံဏတဲၚတဲလီၚတႈသ့ဥတဖဥအဃိ ပွၚ German ဖိသ့ဥတဖဥ ဒိးနဥ့သကိး၀ဲတႈသ့စီနဥ့လီၚ’

သီခါကရ႕ခိဥ Bishop Boniface မၚကဒီးတႈစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီႈအတႈဖံးတႈမၚ တုၚဒဥလဲဥအသးပွႈ၀ဲအကတီႈဖဲ ၇၅၄ အနံဥ၀ံၚအလီႈခံ လဲၚကဒီး၀ဲဆူတႈလီႈလ႕အမံၚမ့ႈ၀ဲ Frisia ဃုဏဒီးအတံၚသကိးရသ့း အဂၚ ၅၀ နဥ့လီၚ’ အတႈဖံးတႈမၚအိဥ၀ဲဒီးတႈကဲထီဥလိဏထီဥ၀ဲ ဒီးပွၚသူခိဥဖိအါဒံအါဂၚသ့ဥတဖဥ ဒိးနဥ့သကိး၀ဲတႈသ့စီနဥ့လီၚ’ ဖဲတႈဒိးနဥ့တႈပနီႈစီဆွံအဆ႕ကတီႈဟဲတုၚ၀ဲအခါ ပွၚသူခိဥဖိဂီႈမုႈ လ႕အအိဥဒီးတႈစုက၀ဲၚသ့ဥတဖဥ လဲၚသကိး၀ဲဆူ ပွၚစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီႈသ့ဥတဖဥအအိဥနဥ့လီၚ’ ဒ္အသ့ဥညါလီၚအသးလ႕ အကဘဥတႈမၚသံအီၚအဃိယ သီခါကရ႕ခိဥ Bishop Boniface မၚစႈလီၚ၀ဲ ဒုဥဒါသ့ဥတဖဥအတႈပဏသူဥပဏသးဒီးစံး၀ဲ ဖိခြါသ့ဥဧ႕ ဆိကတီႈကြံဏတႈဒုးတႈဎၚဒီး တႈစုက၀ဲၚသ့ဥတဖဥလ႕သုအိဥ ဒီးအုဥသကိးသုသးလ႕ လံဏစီဆွံအတႈကြဲးအသးအိဥ၀ဲအသိး ပသုတဘဥမၚဆ႕က့ၚတႈ လ႕မဲဏခ်ံအလီႈမဲဏခ်ံဘဥဒီး သုကဘဥမၚဆ႕က့ၚတႈအ႕ လ႕တႈအဂ့ၚသ့ဥတဖဥနဥ့လီၚ’ အအံၚမ့ႈမုႈနံၚလ႕ ပအိဥခိးကြႈလဏအီၚဎံဏတ့ႈလံ၀ဲယ မ့ႈဆ႕ကတီႈလ႕ ပတႈအိဥမူအကတ႕ႈဟဲတုၚ၀ဲအဃိယ မ္ပကအိဥဒီးတႈသူဥဒူသးဒူ လ႕ပကစႈအပူၚနဥ့တက့ႈ’ သီခါကရ႕ခိဥ Bishop Boniface ဒီးအတံၚသကိးလ႕အမၚဃုဏတႈဒီးအီၚသ့ဥတဖဥ ဘဥတႈမၚသံကြံဏအီၚနဥ့လီၚ’

လ႕ခံပွၚလ႕အကြဲး၀ဲ အတႈအိဥမူအိဥဂဲၚအဂ့ႈ Othlo စံး၀ဲလ႕ Boniface အတႈအဲဥကြံ၀ဲ ပွၚကမ်႕ဥဖိဒိဥဒိဥကလဲဏ ဒီးက်ဲးစ႕ၚ၀ဲဒ္သိး အကသ့ဒုးလဲၚတုၚအ၀ဲသ့ဥ ဆူခရံဏကစႈအအိဥနဥ့လီၚ’

ပွၚစီဆွံ Boniface သ့ကိးလီၚအသးလ႕အမ့ႈပွၚကီႈ Germany ဖိသ့ဥတဖဥအပႈယ မ့ႈလ႕အမ့ႈပွၚအဆိကတ႕ႈတဂၚ လ႕အလဲၚစိဏဆွ႕တႈသးခုကစီႈ ဆူထံကီႈအံၚအပူၚ ခီဖ်ိအတႈစံဏတဲၚတဲလီၚတႈသ့ဥတဖဥယ ဒီးဟ့ဥဂံႈဟ့ဥဘါအ၀ဲသ့ဥ ခီဖ်ိအဒိဂ့ၚတဲႈဘဥယ ဒီးလ႕ခံကတ႕ႈ ဟ့ဥလီၚအသးလ႕ပွၚသ့ဥတဖဥအံၚအဂီႈနဥ့လီၚ’

နံဥကဎၚဖွိဥလ႕အပိဏထြဲထီဥ၀ဲသ့ဥတဖဥအတီႈပူၚ တႈအိဥဖွိဥကရ႕အလုအလဏ အိဥထီဥ၀ဲဒီးသ့ဥထူဥလ႕အလါဟ့၀ဲထီဘိ ဖဲတႈမၚလၚမၚကပီၚခရံဏအိဥဖ်ဲဥအဆ႕ကတီႈ ဒီးလုလဏအံၚသလဏလီၚအသးဆူကီႈ Germany ဒီဘ့ဥအပူၚယ ဒီးကီႈ Germany ဖိပွၚသုးလီႈသုးက်ဲသ့ဥတဖဥ  ရၚလီၚကဒီး၀ဲလုလဏအံၚ ဆူတႈလီႈတႈက်ဲလ႕ အ၀ဲသ့ဥလဲၚတုၚ၀ဲသ့ဥတဖဥအပူၚနဥ့လီၚ’

တႈစံဏစိၚတဲစိၚ ဘဥဃးဒီးခရံဏအိဥဖ်ဲဥအသ့ဥထူဥ ဘဥတႈဒုးအိဥထီဥအီၚအံၚ မ့ႈ၀ဲလ႕သီခါကရ႕ခိဥ Bishop Boniface အတႈဂဲၚပ်ဳႈက်ဲးစ႕ၚတႈယ ဃုဏဒီးအတႈလဲလိဏကြံဏပွၚကီႈ Germany ဖိသ့ဥတဖဥဆူဎြၚဖိဎြၚလံၚယ ဒီးမ့ႈပွၚလ႕အမၚဟးဂီၚကြံဏ ပွၚသူခိဥဖိသ့ဥတဖဥအဎြၚအသ့ဥထူဥဖးဒိဥ အဃိနဥ့လီၚ’

Source: Catholicanswer